BES’teki tasarruflarını yönetirken “her ay dolar mı, altın mı faiz mi, hisse mi?” takibini yapmakta zorlananlar, emeklilik fonlarının yönetimini robotlara devretti. Emeklilik şirketleri, BES katılımcılarının fonlarını yönetmek için yapay zeka ve algoritmalar kullanarak oluşturduğu fon koçu, fon asistanı, robotik fon, fonmatik isimleri altında robot sistemlerini kullanmaya başladı.
Hürriyet gazetesi yazarı Noyan Doğan’ın yazısına göre, BES yönetimini robotlara devredenler, enflasyonun 30 puan üzerinde kar elde etti. 500 bine yakın BES katılımcısı, tasarruflarının yönetimini “bizim fonun yönetimini robota devrettik, kafamız rahat etti” ifadesinde bulunarak yapay zekadan yardım almaya başladı ve 800 milyar TL’ye yakın emeklilik fonlarının 60 milyar TL’sini robotlar yönetmeye başladı.
Düne kadar emeklilik şirketlerinin BES katılımcılarına fon önerilerinde bulunması kanunen yasaktı ve katılımcılar, birikimlerini kendi seçtikleri fonlarda değerlendirmek durumundaydı. Bundan özellikle fonlar ve getiriler konusunda bilgisi olmayan BES katılımcıları olumsuz etkilendi; bırakın getiri elde etmeyi birikimleri eridi, bu nedenle binlerce kişi sistemden ayrılmak zorunda kaldı. BES şirketlerine yatırım danışmanlığı hakkı tanınması ile birlikte hem BES’te getiriler arttı hem de emeklilik şirketleri danışmanlıkta robotik sistemlere geçti. İşte bu robotlar, tasarruflarını değerlendirecek fonlardan anlamayan, piyasalar hakkında bilgisi olmayan, ‘birikimimi hangi fonda değerlendirsem de yüksek getiri sağlasam’ endişesi duyanların imdadına yetişti.
Sistem nasıl işliyor?
Robot deyince; finans piyasası koşullarına göre matematiksel kurallar, algoritmalar kullanılarak oluşturulan finansal modellerden bahsediyoruz ve buna da robo danışmanlık deniyor. Aslında uygulama basit. Tasarruflarınızı değerlendirecek fonların içeriğinde neler olduğunu bilmiyorsanız, finans konusunda bilginiz yoksa ya da bilginiz sadece mevduat faizi ile sınırlıysa, fonları ve getirileri sürekli takip edip, piyasa şartlarına göre değiştirmek istemiyorsanız, fonların yönetimini robota devrediyorsunuz.
Robotlar nasıl yönetiyor?
Sürecin başında emeklilik şirketi; yaşınız, yüksek getiri için ne kadar risk alabileceğiniz, yatırım tercihleriniz, emeklilikteki beklentiniz, aylık geliriniz gibi sorularla sizin hem risk algınızı hem de yatırımcı profilinizi çıkarıyor; buna göre de fon önerisinde bulunuyor. Bu öneriyi kabul ettikten sonra da artık tasarruflarınızın yönetimi robotlara geçiyor. Robotlar, yapmış olduğunuz tercihlere ve her ay piyasa koşullarına göre fon öresinde bulunup, birikimlerinizi bu fonlara yönlendiriyor. Böylece, ‘bu ay altının getirisi yüksek altın fonuna mı kaysam, döviz ağırlıklı fonları mı tercih etsem, faizler yükseliyor tasarrufumu faiz getirili fonlarda mı değerlendirsem?’ diye endişe etmiyorsunuz; robotlar bu tercihi sizin adınıza yapıyor. Öyle ki, o ay, altın ve hissenin getirisi yüksek olacaksa hem altın hem de hisseden fon sepeti oluşturup, tasarrufunuzu bu fonlara yöneltiyor.
“Devredenler, devretmeyenlere göre 10 puan daha fazla getiri sağlamışlar”
Robotların yönettiği fonların getiri performansına. İşin ilginç tarafı da işte burası. Şöyle ki, birikimlerinin yönetimini robotlara devredenler, devretmeyenlere göre 10 puan daha fazla getiri sağlamışlar. Mesela son bir yılda emeklilik fonlarının getirisi enflasyonun 17 puan üzerinde olurken, robotların yönettiği fonların getirisi enflasyonun 30 puan üzerinde olmuş. Yani, tasarruflarının yönetimini robotlara devredenler yüksek getiriler elde etmiş. Neden? Çünkü robotların arkasındaki algoritma yüksek getiri ve performans odaklı kurgulanmış.
