“`html

Finansal Spekülatörler, Hükümet Davalarına Yatırım Yapıyor

Yapılan bir araştırma, finansal spekülatörlerin çevre yasaları ve diğer düzenlemeleri hedef alan hükümet davalarına giderek daha fazla yatırım yaptığını ve bu süreçte yüksek kazanç elde ettiklerini göstermektedir. Bu konuda yayımlanan veriler, spekülatörlerin şirketlerin hükümetlere karşı açtığı büyük çaplı tahkim davalarından önemli kazançlar sağladığını ortaya koyuyor.

Amerika Birleşik Devletleri’nde dava finansmanı genellikle trafik kazaları ve işyeri talepleri üzerine odaklanmışken, bu alan şimdi daha büyük bir hedefe yönelmiş durumda. Şirketlerin hükümetlere karşı açtığı davalarda iddiaların boyutu, bazen milyarlarca doları bulabiliyor.

ISDS Nedir?

Yatırımcı-devlet uyuşmazlık çözümü (ISDS) olarak bilinen bir uluslararası hukuk bölümü, şirketlerin hükümetleri, kârlarına zarar veren eylemleri nedeniyle dava etmesine olanak tanımaktadır. Dava finansmanı sağlayıcıları, bu süreçten kâr elde etmek amacıyla büyük miktarda yatırım yapmaktadır. Ancak, hukuk uzmanları, sistemin hedge fonları için adeta bir “kumar cenneti” haline geldiği konusunda uyarıyorlar.

ISDS Davalarındaki Trendler

Bir Guardian analizi, ISDS davalarının son yıllarda yaygınlaşarak çok kazançlı hale geldiğini ortaya koymaktadır. ISDS aracılığıyla, firmalara 120 milyar dolardan fazla kamu parası ödenmiştir; bu meblağın önemli bir kısmı fosil yakıt ve madencilik şirketlerine gitmiştir.

Ödeme Bilgileri ve Şeffaflık Sorunları

Gerçek ödül miktarlarının daha yüksek olması muhtemeldir, zira birçok şirket, kazandıkları tazminatın boyutunu açıklamamaktadır. Araştırmalar, ISDS davalarının %31’inde ödemenin büyüklüğünün açıklanmadığını ortaya koymuştur. Bu durum, davaları destekleyen yatırımcılar için daha fazla yatırım fırsatı yaratmaktadır.

Analizler, bu davaların yarısından fazlasının, fosil yakıt ve madencilikle ilgili projelerle bağlantılı olduğunu göstermektedir. Develop olmakta olan ülkeler, çoğu durumda bu davaların hedefi olmaktadır.

The Guardian Tarafından Yapılan Analiz

Üçüncü taraf finansmanı ile açılan davalar, bazı yatırımcıların, Bolivya’daki madencilik imtiyazlarının iptal edilmesi üzerine açılan davayı da kapsamaktadır. Bu durumda Bolivya, şirkete 18,7 milyon dolar tazminat ödemek zorunda kalmıştır.

Üst Düzey Davalar ve Tazminat Talepleri

Gürültücü bir örnek de, Meksika’da geçen bir dava olup, yerel bir madenci grubunun ablukasını aşamayan hükümete karşı açılan 408 milyon dolarlık taleptir. Diğer bir örnek ise, Grönland’ın uranyum madenciliği yasağı nedeniyle karşılaşabileceği tazminat talepleridir.

Bu durum, ISDS sisteminin işleyişine dair derinlemesine endişelere sebep olmaktadır. Hukuk uzmanları, davaların artan maliyetlerinin çoğunluğunu üçüncü taraf finansörlerin üstlendiğini dile getirmektedir.

Finansman ve Adalet Erişimi

Burford Capital CEO’su Alexander Bogart, üçüncü taraf finansmanının adalet sistemine erişimi artırdığı görüşündedir. Ancak eleştirmenler, bunun spekülatif davaların artmasına yol açtığını savunmaktadırlar. Bu ekonomik motivasyon, birçok zayıf davası olan şirketlerin mahkemeye başvurmasına neden olmaktadır.

Sonuç ve Değerlendirme

Uluslararası alanda, dava finansmanı sektörü hızla büyümekte, 2024 itibarıyla 17,5 milyar dolar değerini aşması beklenmektedir. Ancak, avukatlar ve hakemler bu sistemin adil olup olmadığını sorgulamakta ve üçüncü taraf finansmanının etkileri konusunda endişelerini belirtmektedir.

*** Bu haber The Guardian analizinin derlenmiş halidir.

“`